اخبار مدارس و معاونت

اهمیت آموزش‌های مهارتی در سما از دیدگاه مهندس اسدالله خاکی معاون سما نجف‌آباد

طرح «آموزش یک مهارت و حرفه به هر دانش‌آموز سمایی» از دیدگاه مهندس اسدالله خاکی معاون سما نجف‌آباد در نامه ای خطاب به دکتر زرهانی ریاست سازمان سما، چنین تبیین و تشریح شده است.

از صاحبنظران بزرگ مدیریت در هزاره سوم پیتر دراکر معتقد است که:
بی سوادهای قرن بیست و یکم آنانی نیستند که نمی توانند بنویسند و یا نمی توانند بخوانند یا حتی دکترا ندارند بلکه بی سوادان قرن بیست و یکم آنانی هستند که نمی توانند مهارت آموزی کنند.
در جهان فراصنعتی امروز، توسعه به معنی عام، بدون توجه به آموزش های فنی و حرفه ای مفهوم نخواهد داشت. آموزش های فنی و حر فه ای انجام فعالیتهایی است که می تواند فرد را برای احراز شغل، حرفه و کسب و کار آماده نماید و یا کارآیی و توانایی وی را در انجام آن افزایش دهد. این آموزشها کسب مهارتها را در راستای تکنولوژی و علوم وابسته به همراه دانش های خاص مربوط به شغل و بخشهای مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ارائه می دهد.

ضرورت و اهمیت آموزشهای مهارتی

از ضرورتها و الزامات رشد و توسعه اقتصادی نظام آموزشی برای ایجاد مهارتهای لازم سرمایه انسانی است و در این میان آموزشهای فنی و حرفه ای تلفیقی از علم، فن، هنر بوده و نقش بسیار مهمی در تامین نیروی انسانی کارآمد ایفا و مضمونی توسعه ای دارد.
هدف از این آموزشها، افزایش توانایی های دانش، مهارت و قدرت درک افراد و انجام مطلوب تر کار در محدوده وظایف شغلی است و انتظار می رود سازمان سما با ارائه آموزشهای مهارتی بتواند نقش بسزایی در تربیت نیروی تکنسین ماهر و کاهش بیکاری ایفا نماید. به همین علت است که یکی از اولویتهای مهم در سرمایه گذاری های آموزشی، توسعه و گسترش آموزشهای مهارت محور بوده و این مهم نیز از سوی نهادهای ذیربط بین المللی مانند یونسکو، یونیواک و بانک جهانی به منزله یک استراتژی مهم به کشورهای در حال توسعه توصیه می شود. از سوی دیگر، عدم سرمایه گذاری کافی در آموزش های مهارتی به معنی غفلت و فنای سرمایه های انسانی تلقی می شود.

تعاریف و مفهوم شناسی

.1استاندارد آموزش:
نقشه یادگیری برای رسیدن به شایستگی های موجود در مهارت آموزی است.
استاندارد آموزش، حداقل های مورد نیاز برای اجرای یک دوره آموزشی را که در قالب ارکان اصلی استاندارد مطرح می شود ، تعیین می کند.
استاندارد آموزش، مجموعه ای از کارها و مراحل آن است که شامل دانش، توانایی، مهارت، نگرش، تجهیزات، مواد، ابزار و معیار عملکرد بوده که کفایت و بسندگی آن را متخصصان برنامه درسی و آموزشی تعیین می کنند.
.2طول دوره آموزشی:
حداقل زمان و جلسات مورد نیاز برای رسیدن به اهداف کلی و رفتاری یک استاندارد آموزشی است.
.3ویژگی های مهارت آموزی ورودی:
حداقل شایستگی ها و توانایی هایی که از یک مهارت آموز در دوره تحصیلی مشخص در هنگام ورود به دوره آموزشی مربوطه انتظار می رود.
.4ارزشیابی:
فرایند جمع آوری شواهد و قضاوت در مورد آنکه یک شایستگی بدست آمده است یا خیر که شامل سه بخش عملی، کتبی- عملی و اخلاق حرفه ای خواهد بود.
ارزشیابی مهارت، فرآیند بررسی میزان شایستگی های کارآموزان در حوزه های دانش، نگرش و مهارت است و معمولاً اعطای صلاحیت حرفه ای بر اساس این ارزشیابی ها انجام می پذیرد.
.5دانش:
حداقل مجموعه ای از معلومات نظری و توانمندیهای ذهنی لازم برای رسیدن به یک شایستگی یا توانایی است که می تواند شامل علوم پایه (ریاضی، فیزیک، شیمی، زیست شناسی)، تکنولوژی و زبان فنی باشد.
.6مهارت:
حداقل هماهنگی بین ذهن و جسم برای رسیدن به یک توانمندی یا شایستگی است که معمولاً به مهارتهای عملی ارجاع می شود.
مهارت، توانایی اکتسابی و تمرین شده برای انجام ماهرانه وظیفه یا شغل است که معمولاً ماهیتی یدی دارد.
.7نگرش:
نگرش به مجموعه ای از رفتارهای عاطفی که برای شایستگی در یک کار مورد نیاز است گفته می شود و شامل مهارتهای غیر فنی و اخلاق حرفه ای است.
.8ایمنی:
ایمنی به مواردی گفته می شودکه عدم یا انجام ندادن صحیح آن موجب بروز حوادث و خطرات در حین کار می شود.
.9 توجهات زیست محیطی:
ملاحظاتی است که در هر شکل باید رعایت و عمل شود تا کمترین آسیب به محیط زیست وارد گردد.
.10حرفه:
مجموعه ای از چند شغل همگن که در یک گروه بزرگ دسته بندی شده، در مبانی و اصول مشترک بوده و در طبقه بندی شغل در یک سطح قرار می گیرد.
به یک حوزه کاری که شامل دو یا بیشتر شغل مرتبط در سطوح مختلف حرفه ای باشد، حرفه گفته می شود.
.11صلاحیت حرفه ای:
مجموعه ای از دانش ، مهارت و شایستگی است که دانش آموختگان باید در یک نظام آموزشی آن را کسب نمایند و قابلیت بدست آمده را در مکانها و شرایط مختلف به نمایش بگذارند.
.12مربی:
فردی است که دارای تحصیلات آموزش فنی و حرفه ای در رشته ای مشخص بوده  که علاوه بر شایستگی های فنی و تخصصی دارای شایستگی های اجتماعی و تربیتی نیز می باشد.
.13اعتبار بخشی:
فرایند بررسی صحت تصمیمات در حوزه ی برنامه ریزی درسی برای اصلاح عملیات اعتبار بخشی است که در هر یک از مراحل باید انجام شود و معمولاً توسط برنامه ریزان درسی، ارزشیابی داخلی انجام می پذیرد.
.14اعتبار دهی:
فرایند بررسی و مطابقت شرایط، تجهیزات، فضا، امکانات آموزشی برابر استانداردها برای اعطای اعتبار است که معمولاً دارای درجه بندی می باشد.
.15مهارت آموزش الکترونیکی:
به آموزش ، تربیت و ارتقای مهارت نیروی ماهر و نیمه ماهر مورد نظر کشور مهارت آموزی گفته می شود و استفاده از فناوریهای نوین الکترونیکی برای ارتقای کمی و کیفی آموزشهای مهارتی با دو رویکرد زیر مهارت آموزش الکترونیکی(e training)اطلاق می گردد:
.1استفاده از فرآیندها، محتوا (محتوای درسی، شبکه علمی، کتابخانه مجازی) و شبیه سازهای سخت افزاری و نرم افزاری به منظور ارتقای کیفی مهارت آموزی.
.2برگزاری آموزشهای ارتقای مهارت مادام العمر و یادگیری آزاد (در بخش آموزشهای مهارتی غیر رسمی)، دوره های نظری(آموزشهای علمی و کاربردی و فنی و حرفه ای رسمی) بصورت کاملاً الکترونیکی به منظور ارتقای کیفی و کمی آنها با همکاری سازمان فنی و حرفه ای کشور

استاندارد سازی در آموزش:

نظام آموزشی یکی از بزرگترین سازمانهای خدماتی در هر کشور است که وظیفه مهم تعلیم و تربیت قشر عظیمی از جامعه را بر عهده دارد. جریانی که طی آن مجموعه اعتقادات، رسوم و اخلاق، هنجارها، ارزشها، رفتارها، دانش ها، مهارتها و فنون جامعه به نسل های جدید منتقل می شود.

مراحل تدوین استاندارد شغل و آموزش عبارتند از

فهرست نویسی و نیاز سنجی در سطح آمایش سرزمین

تعامل با استانها و مشارکت در نحوه تدوین استانداردهای آموزشی

آموزش هدفمند همراه با ارزشیابی نظری و عملی از آموزه ها

مرحله اجرا و آغاز به تدوین در استان ها و نظارت ستادی

بازنگری نهایی و بارگذاری در ستاد

نگارش استاندارد به شیوه ره نگاشت (نقشه راه)

نقشه راه ، گام هايي را كه بايد براي نيل به يك هدف برداشت را تعيين مي كند.  طيف وسيعي از انواع نقشه راه وجود دارد. نقشه راه به گمانه زني دركشف محصولات مختلف در آينده كمك مي كند و در عين حال بخش هاي كليدي از علوم مختلف كه براي ايجاد اين محصولات لازم است را نيز مشخص مي كند.اين روش بويژه براي تعيين فهرست اقدامات لازم كه با يد براي ظهور يك فناوري جديد به انجام رسانیده شود، بسيار مفيد است .

تدوین نقشه راه مهارت آموزی در سما

آشنایی با مفهوم مهارت بر اساس تعداد کلاس، دوره تحصیلی، تعداد دانش آموزان، جنسیت و نوع هزینه دریافتی

تعریف مناسب از مفهوم موفقیت و یا شکست در مهارت آموزی

شناخت و پرورش مدل ذهنی مناسب مهارت آموزی در قالب استاندارد سازی آموزش به منظور الگو برداری صحیح و تشویق و ترغیب به انجام آن توسط دانش آموزان

تقویت مهارتهای مورد نیاز شامل توسعه مهارتهای فردی و گروهی

تعریف استراتژی دقیق و قابل اندازه گیری نسبت به آموزش مهارتها مطابق با اصول ارزشیابی آموزشی و بازنگری در برنامه ها

آشنایی با مفهوم ایده و ایده پردازی خلاق جهت بسط و توسعه مهارتهای آموزشی متناسب با نیاز جامعه و مقتضیات زمان مورد نظر

تدوین سرفصلهای آموزشی و شاخصهای ارزیابی یادگیری تثبیت شده در مهارت آموزیها

تعریف و تدوین جنبه های اجرایی و عملیاتی آموزشهای مهارتی در دوره های مختلف تحصیلی

موانع موجود

توجه بیش از حد اولیاء به فرهنگ نادرست کنکور زدگی و تمرکز بیش از حد به کسب آموزشهای نظری

عدم مهیا بودن زیر ساخت لازم به منظور آموزش مهارتها به دانش آموزان شامل تربیت مربی کاردان ، تدوین سرفصل  مشخص و محتوای آموزشی مورد نیاز، انرژی بر بودن برنامه هفتگی مدارس، عدم تاثیر مثبت آموزشهای مهارتی در نمرات سالیانه دانش آموزان

ساختار نامطمئن اخلاقی محیطهای فنی و کار و دغدغه های پیش روی خانواده ها

جدید بودن طرح آشنایی هر دانش آموز سمایی با یک مهارت و لزوم پرهیز از شتابزدگی و عجله مانند طرح 3-3-6- نظام آموزش و پرورش

مزایا

شناسایی استعدادهای بالقوه نزد دانش آموزان و جهت دادن آن در مسیر صحیح

تقویت و رشد خلاقیت ذهنی دانش آموزان

ایجاد جرات به کار در دانش آموزان

تقویت فعالیتهای گروهی در دانش آموزان

مقابله با کاهش معضل بیکاری و تقویت راه اندازی بنگاههای اقتصادی کوچک در جامعه

پیشنهادات

آشنایی با مهارتهای کشت کود ورمی کمپوست، کشت محصولات گلخانه ای، تعمیر تلفن همراه و تعمیر لوازم خانگی از مقدماتی تا پیشرفته برای پایه ششم ابتدایی تا پایان متوسطه دوره دوم پسرانه

آشنایی با مهارتهای سرمه دوزی، خیاطی، طراحی و دوخت و طراحی لباس از مقدماتی تا پیشرفته ویژه دانش آموزان دختر پایه ششم ابتدایی تا پایان دوره دوم متوسطه

ایجاد فعالیت های کاربنیان در آموزشکده های فنی و حرفه ای شامل کارگاه تولید تابلوهای برق صنعتی ، کارگاه مکانیک خودرو و معاینه فنی خودرو، کارگاه طراحی و دوخت ، کارگاه آزمایشگاه بتن و کارگاه امور مشاوره تحصیلی و تربیتی و ... و توجه ویژه به برگزاری مسابقات علمی- مهارتی دانشجویان سما در سطوح واحد تا کشور